donderdag 27 september 2012

Anders verder.. de kerkdienst..

In de elf jaar dat ik predikant ben heb ik het kerkbezoek zien veranderen. Er zijn steeds minder gemeenteleden die elke zondag op hun vaste plekje zitten. Ouders met kleine kinderen komen af en toe, en ouders van onwillige tieners vinden het steeds moeilijker om zich tot kerkgang te zetten. Naar de kerk gaan is een keus; je kunt het ook niet doen. Zelfs oudere gemeenteleden nemen de vrijheid om thuis te blijven maar jongere generaties kiezen zeker hun moment.
De zondag als rustdag betekent voor velen dat ze even niets hoeven - ook niet naar de kerk. Sommigen steken liever hun handen uit de mouwen in kerkelijk vrijwilligerswerk, of beleven meer aan het uitwisselen in een gesprekskring dan met het eenrichtingsverkeer van de kerkdienst.
En dan zijn er zovelen voor wie kerkgang totaal uit hun leven verdwenen is.. of er nooit deel van heeft uitgemaakt. De drempel van de kerk op zondagmorgen is voor hen hoog; om hen aan te spreken worden er allerlei toegankelijker activiteiten bedacht. Er is bezinning via virtuele netwerken, er wordt gepreekt door leken op zondagmiddag, er zijn debatten in de kerk, een nacht van de hoop, kunst in de kerk enz.
Maar de zondagmorgen als het moment waarop de gemeente bijeenkomt verliest terrein. Kan de kerk zonder dit centrale moment? Heeft de kerk overlevingskansen als er op allerlei plekken en in diverse samenstellingen ontmoeting plaatsvindt verspreid over de week? Wat gedachten, niet gehinderd door diepgravende studie..

De kerk is een plek waar mensen samen ruimte maken voor de ontmoeting met God. Dat hoeft niet per se op zondagmorgen..of binnen 4 muren. Het gaat erom dat 'het heilige gebeurt' - dat God en mens elkaar raken.
Ik wil het vergelijken met kringen in een vijver. Die kringen kunnen overal ontstaan.. wandelend in je eentje, bij een stevig gesprek rond de tafel, door samen te zingen, in een gesprek van mens tot mens, door het samen delen van een vrolijke maaltijd, tijdens het dansen..
Maar een kerkdienst op zondagmorgen is een plek waar veel kringen bij elkaar komen. Al eeuwenlang wordt er gevierd  op de zondag, de dag van de opstanding. Ook voor niet-gelovigen heeft deze dag een aparte status en wordt gewaardeerd als welkome onderbreking van een 24/7 beschikbaar bestaan. 
De vormen in de kerkdienst zijn niet van vandaag of gisteren, maar hebben oude papieren. De hele mens wordt erin aangesproken: de zintuigen doen mee, het lijf zingt, er klinken verhalen die raken kunnen, er is iets te leren,stilte om tot jezelf te komen en je bent er niet alleen maar samen. Op veel manieren wordt concentratie opgebouwd. Het is geen garantie voor ontmoeting, maar er wordt wel ruimte gemaakt; mensen zitten er samen klaar voor... zal het heilige gebeuren?

Maar het is balanceren op een dun lijntje. De vormen met oude papieren zijn produkt van eeuwen oefening in ruimte maken voor het heilige - in woord en gebaar. Maar blijven die vormen wel in contact met dagelijkse ervaring? Verwijderen ze zich er niet van met het verglijden van de tijd? Dan wordt ontmoeting moeilijk en komen de kringen niet meer bij elkaar in de kerkdienst.
Voor veel mensen geldt dat het water niet per se op zondagmorgen tussen de 4 muren van een kerkgebouw in beweging komt. Of ze komen af en toe, op speciale momenten, om iets te ervaren. Ze zijn daarmee meer gast dan mede-drager van de ontmoeting. De kerkdienst is voor hen een evenement misschien, een incidentele ervaring die niet leidt tot dagelijkse betrokkenheid. Een enkele kring in de vijver.. niet niks. Maar wie blijft om de concentratie van de zondagmorgen vorm te geven en te dragen?
Als voorganger en kerkganger mis ik veel mensen in de kerk. Tegelijk zie ik op andere momenten en plekken echte ontmoeting gebeuren en wil ik geen oordeel hebben over keuzes die mensen maken. Ik ben zelf deel van de verandering waardoor die keuzes ontstaan. Maar toch..een pragmatische vraag: is de zondagmorgen qua concentratie te verslaan, op de lange duur? Wat als de plek waar zoveel cirkels in het water elkaar raken op den duur verloren gaat? Kan de kerk, dat zootje ongeregeld dat Jezus probeert te volgen op diverse momenten en plekken dezelfde concentratie vasthouden..?  Of kan er juist, op nieuwe manieren, midden in het dagelijks leven ontmoeting met God opbloeien.. met fris elan?

Gooit God zelf wel weer een steen in onze vijver..?

1 opmerking:

  1. Mijn ontmoetingen met God, die een eigen naam heeft voor mij, zijn in de natuur, zeker ook met andere mensen, deelgenoten, zielsverwanten. Met het buigen en verwonderen over het kleine, is het tevens een buiging voor God...
    Natuurlijk kan ik het Goddelijke ook ontmoeten in een kerk, in andere mensen vooral, op een onverwacht moment, wanneer er een deur (en een hart)open staat.......

    BeantwoordenVerwijderen