vrijdag 29 juni 2012

weerstand en weerwoord

Vanmorgen keek Obama me vanaf de voorpagina van de krant opgelucht en opgetogen aan. Zijn plan voor een nieuw zorgstelsel mag eindelijk worden ingevoerd. Het Hooggerechtshof moest bevestigen dat wat andere rijkere landen hun bevolking al lang bieden ook in de VS 'mag'. Onbegrijpelijk, dat het recht op een zorgverzekering voor iedereen zo lang tegengehouden is..
Obama's gezicht op de krant deed me mijmeren over leiderschap, en weerstand. Ik moest ineens denken aan de scriba van 'mijn' kerk, Arjan Plaisier, die ik van de week hoorde spreken. Hij mocht weerwoord geven op een verhaal van Albert Jan Stam - voorheen dominee, nu consultant bij Beerenschot - die de kerk aan een business-analyse onderwierp. Was Plaisiers weerwoord méér dan weerstand? De kerk is behalve een professionele organisatie vooral een ambtelijke organisatie.. natuurlijk. Maar een inhoudelijke reactie op de organisatieprincipes die Stam aandroeg heb ik van de scriba niet gehoord.
Enigszins vervreemd stapte ik weer in de bus naar huis. Zijn de behoudende krachten in de kerk zo sterk dat de scriba  behoorlijk algemeen aanvaarde organisatieprincipes beantwoordt met: de kerk heeft een eigen aard, die is geheel anders.. Moet je de tale Kanaäns spreken om serieus in gesprek te raken met de leiding van de kerk? Stam, voormalig predikant, kent die tale Kanaäns wel, maar kiest ervoor om een ander taalveld de kerk in te brengen. Waarom daar de oren voor gesloten? Waarom niet enthousiast een ècht weerwoord gegeven? Een echt gesprek gestart?

Obama heeft zijn nek uitgestoken, om tegen de behoudende stemmen in verandering in te zetten. Dat hij gelijk heeft gekregen stemt mij hoopvol.

zondag 10 juni 2012

Christelijke levenskunst??!


De laatste studiedag van Op Goed Gerucht, (beweging van predikanten die houden van diepgang maar de oppervlakte van een glas wijn en een goede grap ook niet schuwen ;-)) ging over levenskunst.
Bestaat er christelijke levenskunst? Terwijl er in de nieuwe spiritualiteit en de populaire psychologie voor alles een stappenplan beschikbaar is (hoe word ik een goede minnaar in 10 stappen.. ) mist het christendom zo’n praktische handleiding.
Maarten van Buuren hield een verhaal dat ging over allesbehalve praktische levenskunst. Hij had het over het grootse van de negatieve theologie, over het verlangen naar overgave, aan iets wat groter is dan jezelf. Zo word je pas echt jezelf: als je de begrenzing opgeeft, je angst overwint en niet meer kiest voor zelfbescherming maar je laat vallen. Hij vertelde daarbij heel beeldend over zijn eerste parachutesprong.
Dat lijkt niet iets wat je oefenen kunt..  Of toch?
Het grootse van jezelf verliezen om zo echt te vinden.. ik vind het een lonkend vergezicht. Het verlangen naar overgave is bij mij altijd sluimerend aanwezig. Maar hoe realistisch is dit vergezicht? En vooral: hoe kom je er? Ja, natuurlijk: het is in Gods hand. Of kan ik er toch zelf iets voor doen?
Ineens dringt tot me door dat dit een vrij oude vraag is: gaat het om de werken, of is geloof puur genade?

Op dezelfde studiedag deed ik een workshop over 'preken en levenskunst'. Aan de slag met 'de storm op het meer' merkte ik mijn huivering om op zoek naar praktische toepassing terecht te komen in tegeltjeswijsheden. 'Heb maar vertrouwen'... dat is nog niet eens een stappenplan, dat is de illusie in één grote stap het probleem op te lossen. Toch drong tot me door dat de hoorder vaak wel zit te wachten op levenskunst: op concrete beelden van geloven in de praktijk. Geen versimpeling maar wel een concretisering. Als je bang bent.. wat dan? Heb je dan iets aan een lonkend vergezicht, aan een God waarvan wij niet weten? Dan neurie je een lied, dan steek je een kaarsje aan, dan hoop je dat je een bijbeltekst invalt. En je hoopt dat de dominee je iets in handen geeft, in een preek, hoe klein ook, als houvast.
Ik voel me erg aangesproken door de mystici met hun negatieve theologie, waarin de houvast steeds meer verdwijnt, totdat de mens met lege handen staat. Wat weten wij van God…?
Tegelijk geloof ik zeer dat het gaat om dagelijks doen, oefenen, in-oefenen van vertrouwen. Want hoewel het ervaren van Gods aanwezigheid genade is kan ik wel oefenen in het wegruimen van obstakels. Me oefenen in klaarzitten en ruimte maken.
Eerder schreef ik in De Geruchten (het clubblad :-) van Op Goed Gerucht): "Al doende ontdek ik opnieuw dat ‘al doende leert men’ meer is dan een volkswijsheid. Zo werkt het ook echt met geloven.  In het doen groeit vertrouwen en verdiept het zich. Het landt in mijn lijf en je leven, wordt deel van me. Als ik mijn knielbankje opzoek en een meditatie-houding inneem voordat ik de bijbel opensla of probeer te bidden, dan oefen ik mezelf in een ontvangende houding. Dat kruipt naar binnen en verandert me, een heel klein beetje, eventjes. Als we als gezin elkaar een hand geven voor het eten en om Gods zegen zingen, dan oefenen we in verbinding, in aandacht voor elkaar en God."
En het kleine, dagelijkse proberen is ook genade: misschien wel net zoveel als het grootse overweldigd worden door Gods aanwezigheid van de mystici. Ook de kracht om dagelijks met vallen en opstaan geloven te doen en te ontdekken komt van God.
Kortom: levenskunst  is de 'vrucht' van ontmoeting met God (genade dus) en de voorbereiding op die ontmoeting, een manier om te oefenen in ruimte maken voor God.