interview door Imco Lanting, Nederlands Dagblad, maandag 8 juli 2024
Rebecca Onderstal (55) uit Wijk bij Duurstede is dominee én single. ‘Scheiden, maar ook daten is in zo’n publieke functie niet eenvoudig.’
beeld: Judith Fokker
In Nederland wonen meer dan drie miljoen mensen alleen. Hoe richten zij hun leven in?
Ik ben geboren in Franeker, maar door het pastorale werk van mijn ouders verhuisden we vaak, van het noorden naar het oosten, naar het westen. Op de middelbare school werd het langzaam iets stabieler. Ik vond al dat verplaatsen niet heel prettig. Ik kon nergens wortelen en vrienden waren lastig te maken. En ik was van mezelf al een wat gesloten, beschouwend kind. Gelukkig had ik met mijn zus een heel hechte band.
In mijn jeugdherinneringen zie ik eigenlijk vooral haar. Op haar twaalfde kreeg ze een zwaar verkeersongeluk. De hersenbeschadiging die ze daardoor opliep, veranderde haar persoonlijkheid. Ik was mijn vertrouwde basis plotseling kwijt. Dat was een schokkende ervaring, niet in de laatste plaats omdat ook mijn positie in het gezin veranderde. Er ging veel aandacht naar haar en haar beperkingen. Ik moest de wijste zijn vond ik zelf, want zij had niks meer en ik alles. Daardoor werd ik een beetje onzichtbaar. Voor mezelf en anderen.
Terugkijkend moet ik concluderen dat weinig me is komen aanwaaien in mijn leven. Heb ik mijn bestaan centimeter voor centimeter zelf moeten veroveren? Zo heb ik er nooit naar gekeken, maar misschien is dat wel zo.
Ik heb in de loop van veertig jaar zo’n dertig dagboeken volgeschreven. Ik blader er nog wel eens doorheen, maar dat maakt me soms verdrietig. Een psycholoog adviseerde me eens dringend dat ik er beter aan deed mijn dagboeken uit het raam te gooien. Dat heb ik niet gedaan, ik ben toen wel meer gaan praten. Maar met schrijven ben ik niet gestopt.
Ik ging als kind schrijven omdat ik niet beter wist, dan dat ik mezelf moest redden. Dat noteren van al mijn gedachtespinsels was voor mij van levensbelang om een beetje controle te krijgen. Naar buiten toe was ik voorzichtig en ik deed ook niet echt aan flirten. En hoewel die gereserveerdheid nooit helemaal is verdwenen, werd ik in mijn studententijd langzaam wat opener. Ik studeerde maatschappijgeschiedenis en ging naar de studentenkerk.
De christelijke wereld was vanaf mijn tienertijd een plek waar ik me gezien voelde, vrienden maakte en steun voelde in het geloof. In de studentenkerk ontdekte ik voor het eerst mijn kwaliteiten. Ik was in staat een goed verhaal te houden en merkte: hier kan ik echt iets bijdragen, dit kan ik! Dat was een soort roeping.
Openbaring
Halverwege de studie besloot ik daarom predikant te worden. Dus ging ik theologie doen. Inmiddels had ik ook voor het eerst serieus verkering met een jongen die zeven jaar ouder was dan ik. Het was voor hem geen liefde op het eerste gezicht denk ik, want hij vond mij nogal een vroom meisje.
Daarentegen was hij heel vrij, hij sportte veel, iets waar ik nooit iets mee heb gedaan, en zat vol zelfvertrouwen. Ik vond het een openbaring om door hem meegenomen te worden in zijn wereld. De mijne was nogal klein en daarom stond ik nogal eens op de rem. Oh help, dacht ik, toen ik voor het eerst met hem op ski’s stond. Na een paar keer van de helling af was ik bont en blauw en ik ben na de skilessen meteen weer gestopt.
Dat waar hij veel plezier aan beleefde en wat hem gemakkelijk afging, kostte mij soms veel moeite. Wel dank ik aan hem mijn liefde voor kamperen. Dat doe ik nog steeds graag.
We zijn twaalf jaar getrouwd geweest en in die periode kregen we drie kinderen. In de loop van deze jaren werden patronen zichtbaar tussen ons, waar we niet uitkwamen. Toen ik daarvoor in therapie ging, ontdekte ik dat ik andere dingen nodig had.
Mijn dagboek was nog altijd een uitlaatklep voor zaken die ik voor mezelf hield en niet met anderen dacht te kunnen bespreken. Om maar een ingesleten patroon te benoemen.
Maar het was ook in die jaren dat ik een vriendschap sloot en ik tot mijn grote verbazing meer kon delen van wat ik altijd voor mezelf had gehouden. Dit was een volstrekt nieuwe energie, die een heel bevrijdende uitwerking op me had. Tegelijk belastte ik die vriendschap met gemis dat nog uit mijn jeugd kwam, en verwachtte ik waarschijnlijk te veel; die vriendschap heeft geen standgehouden. Tegelijk kwam ook mijn huwelijk verder onder druk te staan.
Na jaren proberen besloten we in 2008 uit elkaar te gaan; vrienden die met ons meeleefden waren opgelucht toen we de knoop doorhakten. Wat wel meespeelde, is dat ik me afvroeg of ik als gescheiden vrouw wel predikant kon blijven. Dat bleek te kunnen.
We zijn in hetzelfde dorp blijven wonen en de kinderen waren de helft van de week bij hun vader en de andere helft bij mij in de pastorie. Maar vanbinnen voelde ik me vaak alleen in dat grote huis. Ik ben niet zo’n huiler, maar kan als ik alleen ben wel in mezelf verstrikt raken. Als ik dan de buren gezellig met het hele gezin hoor barbecueën, vraag ik me af wie er op mij zit te wachten. Nog steeds moet ik zelf initiatief nemen om aanspraak en gezelligheid te hebben.
Onneembare bergen
Vakanties vond ik ook lastig. De vrienden met wie we gingen kamperen, kwamen allemaal uit het netwerk van mijn exgenoot, zoals ik hem ben gaan noemen. Toen ben ik gaan zoeken en kwam ik bij een vakantieweek op Terschelling uit, Keiland. Daar ging ik sindsdien jaarlijks met mijn kinderen naartoe. Zij zijn inmiddels volwassen en nu ga ik alleen.
Alles komt daar samen, van singles tot een-ouder- en pleeggezinnen. Ik dwong mezelf de ruimte te pakken voor mezelf. Ik gunde me dat ook wel, maar het acceptatieproces van het alleen-zijn duurt lang.
Wat ik als kind met mijn zusje heb gevoeld, is precies wat ik ook ervoer na mijn scheiding: de bescherming was weggevallen. Dan sta je voor heel duidelijke uitdagingen, die soms onneembare bergen lijken. Een van de concrete dingen die ik heb gedaan, is dat ik mijn angst voor autorijden heb overwonnen. Van huis uit kreeg ik mee dat autorijden eng is en het ongeluk van mijn zus was daar de bevestiging van. Maar nu ik er alleen voor stond, wilde ik daarmee afrekenen. En pas ben ik in Bretagne aan het schilderen geweest, terwijl ik nooit beeldend bezig ben geweest. Een inspirerende week. Zo verleg ik mijn eigen grenzen.
Ik heb geleerd dat eenzaamheid zit in hoe ik met mezelf omga. Als ik een avond zit te binge-watchen, dan vind ik mezelf gewoon geen leuk persoon. En dat versterkt het alleen-gevoel. ‘Je moet wel voor jezelf zorgen’, hoor ik mensen wel eens zeggen. Ik vind dat een lastig advies, want voor je dat kunt, moet je eerst ontdekken wat er in jezelf in de weg zit. Dat ben ik nog volop aan het uitzoeken.
Afserveren
Toen ik eens een man appte dat ik het contact niet zag zitten, kreeg ik een reactie dat ik hem in mijn functie niet zomaar op deze manier kon afserveren. Zo zag hij dat. Dominee is natuurlijk een raar beroep in die datingwereld.
Ik kom veel liever gewoon iemand tegen met wie ik stap voor stap iets kan opbouwen. Of ik hoop iemand te ontmoeten die het lukt zich naar binnen te vechten, bij wijze van spreken ;-)
Maar voor nu staan mijn werk en mijn vriendschappen bovenaan. En mijn kinderen natuurlijk. We hebben niet voor niks een levendige familie-appgroep met de naam Happy Family. Inclusief mijn exgenoot.’
Rebecca Onderstal schreef in 2016 een boekje over single zijn: Mooi niet alleen.
Wilt u ook door Imco Lanting geïnterviewd worden of kent u iemand die dat zou willen? Mailt u dan naar meedenken@nd.nl onder vermelding van uw telefoonnummer.
