Het gaat hier niet alleen
over man en vrouw.. het gaat hier over allerlei relaties, waarin twee mensen
die niet hetzelfde zijn elkaar toch herkennen en vertrouwen. De liefde tussen
twee vrouwen, of mannen, de vriendschap op zoveel manieren..Het gaat, nog breder,
hier over verbondenheid, over samen-leven als basis van het leven. Mens-in-meervoud zijn. Niet als ijzeren wet.. er
zijn ook mensen die geschapen lijken om alleen door het leven te gaan.. zonder
partner. Er zijn er die dat kunnen, zonder zich eenzaam te voelen. Maar bij
velen van ons werkt dat niet zo.
God zag dat het niet goed was dat de mens alleen was… zo voelt het bij velen
van ons, die alleen zijn gebleven, of alleen zijn komen te staan. Had ik maar
iemand om van te houden.. zong Ciske de Rat ooit.. twee zachte armen om me
heen… en zo zijn er nog talloze, eindeloos veel liedjes die dat verlangen
bezingen.
adam en eva - raam van Chagall |
Niet elke relatie loopt
goed, en sommigen lopen niet goed af. In onze tijd zijn dat er vele, maar het
is van alle tijden. Jezus kreeg er in zijn tijd al vragen over. Mag je wel
scheiden? Hij wordt er door de
Farizeeën naar gevraagd, omdat ze wel weten dat hij er radicale ideeën op na
houdt. Ook over de liefde, over wat je voor een ander over zou moeten hebben. De Farizeeën willen hem
in de val lokken en hopen dat hij iets zeggen zal wat ingaat tegen de wet van
Mozes. Want dan kunnen ze hem daarmee aanklagen.
Volgens de wet van Mozes mag je scheiden. Net als in onze wet is dat geregeld. Er is in Deuteronomium sprake van een scheidbrief, die de man aan zijn vrouw
mee moet geven. De man is hier de enige die het initiatief kan nemen, de vrouw
is min of meer zijn bezit. Hij kan haar vrijlaten, zodat beiden overnieuw
kunnen beginnen, of niet.
Dat is een heel andere
situatie dan in onze samenleving waar twee echtgenoten samen naar een mediator
gaan (als ze er nog samen uit kunnen komen) om de afspraken vast te leggen.
Hoewel ook in Nederland veel vrouwen niet financieel op eigen benen kunnen
staan, en daarmee in de praktijk afhankelijk zijn..
Opvallend is dat Jezus man en vrouw gelijk behandelt. Beide kunnen de ander
verstoten.. en moeten dat ook niet doen. Want scheiden mag – het staat
in de wet - maar Jezus is heel duidelijk: het is second best. De inzet is
verbinding en trouw, niet scheiding. Dat heeft God niet bedoeld toen hij de
mensen samen maakte.
Nu kun je de tekst ‘wat
God verbonden heeft mag een mens niet scheiden’ natuurlijk heel verkeerd
gebruiken. God heeft mensen verbonden aan elkaar, maar of hij nu achter elke
trouwambtenaar staat om dat huwelijk te sluiten? Wij mensen gaan een huwelijk
aan en zeggen ja.. en overzien vaak niet waar we aan beginnen. God geeft zijn
zegen als wij daarom vragen. Maar kent ons goed genoeg om te zien dat er
misschien geen zegen op rust, wat wij proberen.. soms beginnen we aan iets
onmogelijks.
De inzet is: verbinding.
En Jezus fulmineert ertegen, als de één de ander wegzendt… Het mag, scheiden,
volgens de wet. En het kan niet anders of Jezus begrijpt dat het soms niet
anders gaat. We kennen hem niet als iemand die met de opgeheven vinger zwart
wit denkt, in ijzeren wetten van goed en kwaad. Wie fouten maakt wordt door hem
niet weggezonden, maar uitgenodigd aan tafel, uit de hoogste boom gehaald als
Zacheus, of verdedigd tov degenen die stenen willen gooien en veroordelen.
Maar voor Jezus is de
liefde wat hem drijft.. en daarom kan hij niet anders dan ons oproepen om niet
te snel een ander weg te zenden. Om het niet te snel op te geven met elkaar.
Niet te snel te grijpen naar de wet, waarvan het toch mag, uit elkaar gaan. De
liefde is belangrijker dan de letter van de wet.
De mens is bedoeld om
samen te leven. Verbonden met je vader en moeder, familie, vrienden… daarin
speelt het net zo goed, de vraag of je trouw kunt zijn, volhouden. Niet te snel
een ander wegsturen, je omdraaien en het opgeven.. ruimte geven, dat wel. Maar
je afkeren, dat zit in dat wegzenden, dat niet.. elkaar blijven aankijken en
zien dat het de ander is die je gegeven is.. om mee samen te leven.
Trouw zijn aan de ander
en aan jezelf, dat is de uitdaging van elke relatie. De opgave ook. Het een kan ten koste van het ander gaan, en dan gaat het verkeerd. De trouw aan de
ander kan inhouden dat je jezelf uit het oog verliest en zelfs kwijtraakt.. dan kun
je jezelf niet meer geven, dan ben je er niet meer echt, en weg is de relatie,
want je bent er niet meer allebei. Of de trouw aan jezelf gaat ten koste van de ander – je eigen zoektocht staat voorop en de ander raakt uit het
oog, de verbinding raakt weg door te grote afstand.
Trouw zijn aan de ander
en aan jezelf – elkaar in het oog houden, met de nodige ruimte tussenin om elk
jezelf te zijn en te groeien – maar steeds met dat verbindingslijntje, met
vallen en opstaan.
Ik spreek uit
ervaring.. wetend van het onvermogen om de ander vast te houden, van scheiding,
van de vragen
of dat het te voorkomen was, of het anders kon.. En inmiddels alweer jaren
single, weet ik ook van het verlangen om samen te zijn. Om omarmd te worden met
àlles wat je bent..
Het is ook ironisch: God
gaf ons de ander, de liefde, maar daarmee tegelijk ook dat onuitroeibare
verlangen dat je zo kwellen kan als er geen ander is om vast te houden en mee
te delen wat je hebt en meemaakt. Daar zijn we mooi klaar mee…
Zo kan het voelen, als je
alleen leeft: incompleet, alsof je maar half leeft. Een leeg huis, niemand die
je welterusten zegt, niemand om tegenaan te kruipen. Natuurlijk er zijn genoeg
lieve mensen, maar blijkbaar is het toch die ene waar we naar verlangen. Om ons
in alles mee te verbinden, samen een huis te bewonen, voor elkaar een thuis te
zijn. Met vallen en opstaan, want dan kom je elkaar ook tégen, in één huis,
dicht op elkaars lip.
Ik moet denken aan wat
iemand me laatst vertelde. Ze zorgt voor haar dementerende man, en is blij dat
ze het doen kan. Ze doet het met liefde. Ze horen bij elkaar, maar haar partner
is hij steeds minder. En als haar kinderen dan vragen of ze niet iets voor haar
kunnen doen dan zegt ze: Ik hoef geen hulp, als je me af en toe maar even
vasthoudt.. Dat is wat ze nodig heeft
– iemand die haar vasthoudt, die haar omarmt. Een mens die dichtbij komt.
Dat doet Jezus bij de
kinderen. Hij wordt boos als ze weggezonden worden – ook hier geen wegzenden,
geen scheiding maar verbinding. Ze mogen dichtbij komen, en hij omarmt ze.
Wij kunnen elkaar tot
zegen zijn. Het beste in de ander naar boven halen, het mooiste tevoorschijn
kijken. Elkaar laten opbloeien. Maar het kan ook anders
gaan. Vorige week sprak de voorganger op deze plek over de tekst uit Marcus 9 –
als je hand je op de verkeerde weg brengt, hak hem af.. of je voet, je oog.. dat is beter dan in de hel komen mèt die hand, voet, oog… Soms ben je voor elkaar de hel; dan is het beter
om de een van de ander
te scheiden. Hoe pijnlijk ook, alsof je je hand afhakt… soms moet je afstand
doen van iets of iemand. Ook in vriendschappen kan dat gebeuren.
In allerlei relaties, met je ouders, je kind, je vriendinnen en vrienden, je partner, is het iets om te oefenen en om om te bidden: om de kracht om lief te
hebben. Bidden – dat is verbinding leggen met de bron van liefde. Stil worden en
beseffen dat die relatie de basis is: God die ons heeft liefgehad, die ons liefheeft
vanaf ons ontstaan. Het verhaal vertelt ons dat God en mens samen begonnen, in
het paradijs. Zo begint en eindigt elk mens met God, in zijn handen, geliefd in
zijn ogen, gedragen in zijn omarming.
Bidden is stil worden en dat
beseffen. Inloggen bij die krachtbron kan kracht geven om op te staan en de
ander die je zo mateloos ergert, op wie je boos bent, door wie je je niet
gezien voelt toch weer aan te kijken. Met andere ogen misschien.. om te zeggen
hoe je je voelt misschien.. om de strijd aan te gaan misschien.. om te vergeven
misschien…
Wat God verbonden heeft –
wij mensen aan elkaar verbonden, dat moet niet doorgesneden worden. Ook al ga
je misschien ieder een eigen weg, neem je afscheid van elkaar, kun je niet meer
samen verder, toch blijft dat je samen mens bent. Ieder mens van God. Iemand
helemaal afschrijven.. dat zal God niet doen. Dat moet ook onze houding
bepalen.. niet scheiding, maar verbinding. Daarvoor is de aansporing van Jezus,
deze hartekreet.
En als er teveel gebeurd
is, we te zeer gekwetst zijn en beschadigd door een ander.. dan doet God het
voor ons, denk ik. Hij vergeeft waar wij het niet kunnen. Hij verbindt waar wij
de ander helemaal zijn kwijtgeraakt.
Want met hem begon het,
met God die zich verbond met de mens. Met ons, met jou en met mij.
Preek gehouden in de Protestantse gemeente Cothen, zondag 7 oktober 2012. Gelezen werd uit Genesis 1 en Marcus 10: 1-16.
De dienst is terug te luisteren via www.protestantsekerkcothen.nl. Op http://zinspiratiewbd.wordpress.com/2012/10/06/over-de-liefde-mens-in-meervoud/ staan 2 bijpassende teksten.
Een liedje over omarmen....
De dienst is terug te luisteren via www.protestantsekerkcothen.nl. Op http://zinspiratiewbd.wordpress.com/2012/10/06/over-de-liefde-mens-in-meervoud/ staan 2 bijpassende teksten.
Een liedje over omarmen....
Geen opmerkingen:
Een reactie posten