flarden van Greenbelt festival

From Greenbelt with love...
Greenbelt is een festival in the United Kingdom waar geloven, kunst en gerechtigheid bij elkaar komen ('where faith, arts and justice collide'). Vier dagen ronddwalen over het festival terrein bracht me verhalen van vrouwen en mannen die niet bang zijn voor dat wat (en wie) anders, vreemd en verwarrend is. Voortrekkers die het vreemde, dat wat je ongemakkelijk maakt zijn gaan zien als een kans.Voortrekkers die van daaruit kerk (gemeenschap) zijn.
"God zelf heeft de gewoonte dingen door elkaar te gooien, de Geest zoekt steeds nieuwe plekken op. Dat is moeilijk voor de kerk en voor mij omdat we gehecht zijn aan dat wat vertrouwd is." (Sara Miles) 

Ik neem mee naar Nederland dat het bij geloven gaat het over echte levens, messy and all that (niet over de leer alleen), en hoop en humor daar middenin. Het gaat over verbinding met wie ook struggelt en over een God die inclusief is: vol liefde voor alle schepselen. Het gaat over het doorbreken van denken in wij tegenover zij. 

Vooral geraakt werd ik door de vele sprekers die 'verhalen van de straat' vertelden. Vrouwen en mannen uit de praktijk die zich over veilige grenzen heen verbinden met anderen en het vreemde, chaotische, ongewenste in zichzelf. Waardoor er op een indrukwekkende manier waarheid en compassie wordt geboren, en besef van Gods grote liefde voor onze 'messy world'. God omarmt onze vragen en verleidingen, onze angsten en afweer..

En dan de vraag waar ik mee naar huis ga: welke verhalen van de straat vind ik mijn eigen omgeving? Waar ga ik me ongemakkelijk voelen en ligt er een kans?

Flarden...

De bijbel
Brian Mclaren hield een pleidooi voor het ontdekken van grotere lijnen in de Bijbel in plaats van het eruit lichten van teksten. Als voorbeeld noemde hij het verhaal van Jacob &Ezau: degene die 'uitverkoren' wordt aan het begin blijkt aan einde vh verhaal God te ontdekken in de 'verworpene'. Dus: pas op te denken dat je uitverkoren bent en je daarbij op de Bijbel te beroepen!

Hoe vertel je bijbelverhalen? McLaren pleit ervoor om kinderen deel te maken van de gemeenschap die interpreteert. Vraagt hen: wat denk jij dat het betekent? Is dit verhaal  ‘make belief’, waar gebeurd of iets er tussenin? 

Weg met sentimentaliteit

Nadia Bolz-Weber pastor in en stichter van The House of All Sinners en Saints (en stand-up comedian) hield een gepassioneerd pleidooi voor een geloof dat de werkelijkheid niet idealiseert. "Gods love is too pure not to enter into our world as it actually is, with the suffering, the messy parts." Zelfs met kerst moeten we niet doen aan een vlucht in romantiek. We moeten ‘truth tellers’ zijn: de waarheid over onszelf en onze wereld niet onvluchten maar vertellen.

Ze serveerde sentimentele toevoegingen aan het Kerstverhaal heel effectief af: welke bevallende vrouw zit er te wachten op een trommelende ‘Little drummerboy’! Get the… out.. zou Maria geroepen hebben… 

Belangrijker nog: "let's keep Herod in Christmas". Dus het lijden, de macht, het geweld, the messy part of our lives waar kinderen sterven en mensen macht misbruiken: daar hoort het over te gaan met Kerst..

Nadia Holz – Weber is geen proto type pastor, swearing like a truck driver, tattoos all over her arms - haar kracht is: ze is een “preacher who is obviously preaching to herself!" (quote: I get hit by the bus of the gospel first).

Lees  ook haar Sermon on the mount waarin ze onder andere zegt: "We need to let people bless us, submit to it, not only do our best being worthy of blessing". 

Sara Miles is pastor in San Francisco en oprichter van The Food Pantry met als missie 'Peace on Earth and Food for All. Op Greenbelt sprak ze over God die door de Geest zich vermengt met onze kwetsbare levens en lichamen. Terwijl wij de neiging hebben om letterlijk en figuurlijk binnen te blijven, netjes afgebakend speelt spiritueel leven zich per definitie buiten af. Want er is geen gebied van ons leven waar God buiten blijft. 

Zo gaat Sara op Aswoensdag met de as de straat op. En merkt dan dat de mensen op straat haar niet wegkijken maar het askruisje graag willen ontvangen. 

De weg van vergeving

Reverend Mpho Tutu was op Greenbelt om te vertellen over de Forgiveness Challenge die ze met haar vader bisschop Desmond Tutu heeft geïnitieerd.
De weg naar vergeving wordt in het boek dat ze schreven beschreven als een viervoudig pad.
Het begint bij de ruimte om je eigen verhaal te vertellen en je eigen pijn serieus nemen doordat er iemand echt naar luistert. Loop niet weg voor je verhaal, relativeer het niet weg. Want: "You can only stand in your own skin. Forgiveness starts with telling your own story, fully." Begin waar je bent (niet waar je zou moeten zijn). "With all the mess there is. You can't start anywhere else." Daarna kun je, op een gegeven moment uit de slachtofferpositie waarin je gebracht bent. Zodat je niet de 'gevangene' blijft van wie je pijn deed, niet blijft wie die ander je maakte. Vergeving maakt de ketting los waarmee je aan de ander vastgemaakt zit, en die pijn doet elke keer als je beweegt.

Wereldreligies
Brian McLaren sprak ook over de wereldreligies. De uitdaging voor de wereldreligies is wat hem betreft: uit het wij-zij denken stappen. Wat religies met elkaar gemeen hebben is niet hun medemenselijkheid; het is juist hun neiging om de ander buiten te sluiten om een eigen identiteit te vormen. Zo verliezen ze zich in wij -zij denken, terwijl er de grote vragen van ecologie en armoede vragen om een verandering in waarden die niet van de wetenschap maar misschien wel vanuit religie kan komen. Daarom moeten religies zich eigen maken dat als je zegt of zingt ‘God loves us’ je het hebt over alle levende wezens. 

Zondagmorgen op Greenbelt...

.. verzamelt iedereen zich voor Communion service. Er wordt gezongen, de liturgie suggereert dat er gedanst mag worden (en dat gebeurt ook), er zijn alleen maar vrouwelijke voorgangers (uit verschillende continenten), er wordt verteld over een gemeenschap waar vrouwen die slachtoffer zijn van vrouwenhandel opnieuw kunnen beginnen, er wordt in groepjes brood en wijn uit een paper bag gedeeld en we gaan weer met een gezegend in het Xhosa door Mpho Tutu 

Charissa Bakema (reisgenoot) schrijft in 'Reis licht' over de weg die Greenbelt haar wijst. Ze citeert daarin een prachtig gebed dat gebeden werd tijdens de Communion Service.  

Hier nog een paar voornemens om mee op weg te gaan, geinspireerd door 'The Bad Christian Manifesto' van Dave Tomlinson:

volg Jezus, niet de regels

zoek eerst goedheid en compassie, zodat mensen recht wordt gedaan

omarm imperfectie en streef naar het mooiste

wees niet bang, stel vragen 

heb de wereld en de levende wezens erop lief omdat God ze liefheeft

vier feest, lach met vrienden en verwelkom vreemden

oordeel niet zomaar, maar zoek wat en wie je ‘vreemd’ is op

zoek naar God in elke situatie

Voorlopig heb ik een stapel boeken die me vergezellen onderweg.

vrij van mezelf

Ik neem een boot naar eiland, slaap op een matje met buren slechts een tentdoek ver weg of bivakkeer alleen in een huisje tussen andermans spullen - op vakantie. Om los te komen van wat ik normaal doe, van wat ik allemaal moet, om afstand te nemen, te ontspannen.

Vakantie geeft ruimte... ook ruimte om mezelf flink tegen te komen.
Soms zou ik vooral vakantie willen van mezelf.
Vrij nemen van de oordelen, de scherpe gedachten, twijfels... alles wat zo hoorbaar wordt als andere geluiden stil vallen, alles wat de ruimte krijgt als er niet veel meer hoeft, alles wat gevoed wordt als de situatie nieuw en onvoorspelbaar is en het zoeken is naar een plekje, contact, herkenning, alles wat afstand schept tussen mij en anderen omdat ik erdoor wordt weggetrokken.

Maar het meeste verlang ik naar bevrijding van de schaamte: schaamte voor de zwaarte die ook bij mij hoort.. En ik verlang naar bevrijding van de angst om 'door de mand te vallen' als iemand doorkrijgt hoe donker mijn gedachten kunnen zijn.

Vandaag was ik op het strand tot de zon onderging. De wind blies kite surfers over het water.
En ik dacht: laat maar waaien die schaamte, laat waaien het onvolmaakte, laat waaien wie ik ben..
licht en donker, allebei ben ik.

Listen! Gay Pride kerkdienst 2014

foto: Daan Stringer

Overweging, gehouden tijdens de Gay Pride kerkdienst in de Keizersgrachtkerk te Amsterdam, zondag 3 augustus 2014. De dienst is in zijn geheel terug te luisteren via de site van de Keizersgrachtkerk.

“Listen” is the theme of this years Gay Pride. 

Preparing this service we choose to focus on silence. The silence that precedes words. For without silence words cannot be heard. There is no real listening without becoming silent. And there is more to silence than just shutting up. That’s what I want to speak about here.
We sang the beautiful song Sytze de Vries wrote especially for this Gay Pride service. A song about silence..

Ik ga de stilte in

en nergens hoor ik meer

dan daar, waar alles zwijgt,

ik tot mijzelf inkeer.

Ik ga de stilte in

tot diepten waar ik hoor

de zachte fluistering

die nooit nog is verwoord.

Jezus zegt het zo: Wie oren heeft om te horen, die moet goed luisteren!
Nu kom ik zelden een mens zonder oren tegen, dus je zou zeggen: luisteren kunnen we allemaal. Maar zo vanzelfsprekend is het niet.
Niet iedereen met oren durft de stilte aan die nodig is om te luisteren....

Bij het tweede gedeelte van dit verhaal dreigt een wijzend vingertje de overhand te krijgen. Het is eigenlijk al een preekje op zich met uitleg van het verhaal over het zaaien dat Jezus verteld heeft. Een verhaal moet je eigenlijk niet uitleggen, maar dreigt uitleggerig te worden en te wijzen: kijk, jij bent als rotsen, en jij, bij jou groeien distels en kijk, jij hebt het niet begrepen…
Maar zo wijzend naar een ander willen we het hier niet uitleggen.
Horen begint bij jezelf.. met een spiegel..  met luisteren naar wat in jezelf is, wat daar omgaat, in het donker dat maar moeilijk toegankelijk is, waar je misschien bang van wordt, of waar je je voor schaamt.

Horen begint bij het besef dat het niet gemakkelijk is om zonder oordelen te luisteren. Om de stemmen die veroordelen – waarmee je je jezelf veroordeelt - tot zwijgen te brengen. Sommige hoor je al zo lang dat ze elke stilte volpraten.. De stem van je moeder, of je vader.. van een ander die je gevormd heeft of geraakt.
Horen begint bij de durf om stil te worden.
Met niets in handen, één en al oor. Stilte..

Iets persoonlijks.. eigenlijk sta ik hier half en half per ongeluk, als voorganger... doordat iemand dàcht dat ik lesbisch ben. Dat was de reden dat ik gevraagd werd om hier het woord te voeren. Als single dorpsdominee weliswaar gescheiden maar zonder partner.. dus wat het geslacht van die partner zou zijn blijft in het vage.. was ik niet gevraagd waarschijnlijk...
Per ongeluk sta ik hier dus.. Maar in de aanloop naar deze dienst ging ik me wel afvragen: is er voor mij nog iets ‘uit de kast te komen’? In mijn leven ben ik op vrouwen en mannen verliefd geweest. Een lange relatie had ik met een man. Welk hokje pas ik in? En waarom zie ik er tegenop om mezelf bi te noemen, in het dorp waar ik woon en werk met mijn 3 puber kinderen.. ?

foto: Janette Bosgraaf

Mens  zijn is als een zaadje – het besef wie je ten diepste bent valt als een zaadje in de grond..
in het donker van de aarde groeit het..of blijft het liggen, eerst.. een poosje.
Ontkiemen kan niet zonder het sterven van het zaad. Opengaan om iets nieuws voor te brengen.. dat moet dwars door het verlies heen. Pijnlijk kan dat zijn.. Geduld vraagt het.. want je wilt het wel de grond uit kijken.. maar je moet wachten..
tot het voorzichtig groeit naar het licht.

Ieder mens verdient de veilige grond om te groeien naar het licht. De grond, de aarde – dat zijn de anderen om je heen, die je omgeven met hun reacties, hun liefde, hun blikken.. En het luistert nauw als het om seksualiteit gaat. Hoewel het in onze cultuur duidelijk lijkt: seks is puur genieten.. is het voor velen een kwetsbare zoektocht .

Jezelf tonen in je verlangen om aangeraakt te worden, je bloot geven.. het is intiem, en soms moeilijk.
Wat is mooier dan naakte huid die elkaar raakt zonder obstakels..
Wat is pijnlijker dan naakte huid die pijnlijk geraakt wordt. Letterlijk of figuurlijk..
en als er dan ook nog een onuitgesproken norm of een een oordeel van de omgeving is dat je verlamt… dan wordt het pijnlijk kwetsbaar.
Seksualiteit verdient en vraagt een veilige omgeving, zonder oordelen.

Ik denk dat dat de kern het goede nieuws, het evangelie, de boodschap van Jezus: dat iedereen gehoord wordt, ook degenen die aan de zijlijn staan, vanwege hun zogenaamd onfatsoelijk gedrag, of in de ogen van wie denkt de norm te zijn afwijkende seksuele geaardheid. Jezus zocht degenen op die door de gemiddelde burger en door religieuze autoriteiten van zijn tijd tot buitenstaander werd verklaard.

What would JEsus do… In onze tijd zou hij aanschuiven bij transgenders, was hij meegevaren gisteren, zou hij de tippelzones opzoeken en degenen die lijden aan Aids opzoeken. En, most of all, hij zou in discussie gaan met kerkleiders die met hun hand op de bijbel zeggen dat een andere geaardheid dan de heteroseksuele niet gepraktiseerd mag worden.
Dat geloof en vertrouw ik…...

Wij zijn in onze zoektocht naar wie we zijn als zaad dat groeien moet.
En tegelijk zaaien wij ook, we strooien onze aandacht uit, we geven onszelf, we laten zien wie we zijn en soms ook niet.

God is in het verhaal dat Jezus vertelt een boer die zaad uitstrooit ongeacht waar. Op het pad, de rotsen, hij strooit met gulle hand.. of hij is niet al te snuggere boer die maar wat doet,  zo kun je het ook zeggen. Misschien was het toen voor boeren niet anders – het was niet te zien waar de rotsen zitten, waar het zaad van onkruid al ligt..
Ik denk dat het ons méér vertelt, dat gulle uitstrooien van het zaad: het gebeurt zonder angst of voorzichtigheid… In alle naïviteit wil het ons vertrouwen voorhouden.  Er zit niets anders op dan in vertrouwen je woorden uitstrooien, je vertrouwen geven.. en hopen dat het in goede aarde valt, als je vertelt dat je homo bent, of bi, of transgender of aseksueel of..

Dat is een les die ik zelf maar eens goed in mijn oren ga knopen.. ;-)

Dit Bijbelverhaal gaat tegelijk over het mysterie waarom een boodschap (de boodschap, blijde boodschap van Jezus) bij de een wel landt, terwijl het bij een ander het ene oor in en het andere weer uit is. Of de daden totaal in tegenspraak zijn met de woorden.
Waarom pikt de ene vriend de signalen die je uitzendt als je iets over jezelf wilt vertellen, als je zo duidelijk de deur op een kier zet wel op? En waarom negeert de ander het vrolijk? Of zwijgt hij het dood wat je verteld hebt? Waarom zijn er ouders die zo met hun kinderen omgaan als ze de moed bij elkaar geraapt hebben om te vertellen over hun seksuele geaardheid, die het doodzwijgen? Het gaat over de tragiek van het niet kunnen horen, van het met geweld dichtstoppen van de oren – Hoor maar ik kan niet horen.. Het gaat over daden die niks laten blijken van goed luisteren. Mensen die het maar niet lukt om toe te laten dat er andere manieren van leven zijn dan de hunne.. die daar te lui of te bang voor zijn. Het landt niet. Ze blijven handelen alsof het niet bestaat.

Hier past geen moraliserend vingertje. Het is de realiteit: Let’s face it – we hebben oordelen die ons horen bemoeilijkt. Onze eigen ervaring, pijn, en passie kleurt wat we zien. Wat we zelf ervaren hebben dat is onze kracht, onze bron van mededogen, maar tegelijk onze valkuil. Er is ruis, we herkennen wat we kennen, of pikken uit wat òns raakt.  En de rest laten we pijnlijk liggen.
Zo kijkt wie homo is met bepaalde ogen naar wie bi is, en zo is het voor hen ook weer moeilijk om zich in te leven in transgenders..

Maar tegelijk past ons allemaal past de oproep, in de scherpe bewoordingen van Jezus: wie oren heeft, moet ook horen! Listen! Luister, wees stil.. maak ruimte..  en luister dan echt.. .

Het begint met luisteren naar jezelf. Of nee, eigenlijk begint het met het vertrouwen dat er naar jou wordt geluisterd, door de Eeuwige zelf. Dat je gezien bent.. gekend – dat is het eerste..

Waar haal je die moed vandaan? Om te luisteren naar wat er in je omgaat?

Van der Graft verwoordt het zo: Maar als Hij er niet was en Zijn stem was er niet dan was er van stilte geen sprake. Alleen maar van zwijgen, zo hard als graniet en dat kan je doodeenzaam maken. 

Alleen met je gedachten; dan kun je vast raken en in verdwalen.
Van der Graft verwoordt het vertrouwen dat er iets aan stilte voorafgaat. De stilte is gevormd door woorden, de ruimte van de stilte is omgeven door beschermende armen van woorden van nabijheid.
Je mag er zijn..
Ik blijf bij je.

Die woorden kaderen de stilte in en geven moed om er in af te dalen.
Ook als het moeilijk is wat je aantreft. Als je het liever niet had aangetroffen..
Dan is er de Eeuwige die je omarmt. En met je meegaat. Een tweestemmig lied.. waarin God en mens elkaar raken.

De stilte is omgeven door God zelf. Een ruimte waar je jezelf mag ontdekken, zonder taboes.

Een ruimte waar je op zoek mag gaan naar je verlangen.. mag kijken met verwondering naar dat wat groeit in jezelf.

Luister!

Ik ga de stilte in

en Jij gaat met mee.

Jouw hand is mijn kompas,

onthult mij tree voor tree.

Ik kom de stilte uit,

breng schatten aan het licht:

ik kreeg mijn ware zelf,

mijn naam en mijn gezicht.

Deze preek verscheen ook op de website van Nieuw W!J.

Twee gedichten bij het thema 'luisteren vanuit de stilte':

Over de eerbied II Gij moet het eenzaam laten het zaad dat ligt te slapenen dat al kiem gaat maken.
Dit eerstelingsbewegenvan leven binnen leven vermijd het te genaken. 
Laat het stil zijn in zijn waarde,zaad in de donkere aarde; zaad in de donkere aarde.
En het zal groen ontwaken.

Ida Gerhardt (1905-1997) 

Stilte

Zolang er nog ergens iemand bestaat
met wie ik als mens kan spreken
vind ik ook wel een stilte
midden op straat
een stilte die niet kan breken.

Een kostbare stilte van zuiver glas
dat ik zelf
met mijn stem heb geslepen.
Als ik er niet was
en die stem er niet was
had niemand die stilte begrepen.

Maar als Hij er niet was
en Zijn stem was er niet
dan was er van stilte geen sprake.
Alleen maar van zwijgen,
zo hard als graniet
en dat kan je doodeenzaam maken.
Maar de stilte,
dat is een tweestemmig lied,
waarin God en de mens elkaar raken.

Guillaume van der Graft

kerken in 100 gezichten, leerlingen en vrijwilligers ontmoeten elkaar

In een van de laatste schoolweken maken brugklasleerlingen van het Revius Lyceum Wijk bij Duurstede kennis met vrijwilligerswerk. Het maatschappelijke stage project voor brugklassers heet 'De Jeugd van Tegenwoordig' en bestond dit jaar uit 9 verschillende projecten voor 10 klassen. 
'De kerken in 100 gezichten' was één van die projecten; 2 klassen van in totaal 45 leerlingen interviewden in groepjes van 4 bijna 70 kerkelijke vrijwilligers. Ze fietsten door weer en wind de gemeente Wijk bij Duurstede door, tot ver in Overlangbroek, om bij hen op bezoek te gaan. 

Het steunpunt Vrijwilligers, het Revius en het Beraad van Kerken (waarin de 9 kerkgemeenschappen van Wijk bij Duurstede samenwerken) hebben het project samen opgezet. 
Uit alle kerken werden vrijwilligers gevraagd: jong en oud, met taken die variëerden van het schoonmaken van de kerk, het leiden van de kinderclub tot het beamerteam.

Waar moet je aan denken als je het woord 'kerk' hoort vroeg ik hen bij de introductie op maandag. 'God' scoorde hoog, 'oma' kwam veel langs en het kerkgebouw ook. Een enkeling durfde hardop te zeggen dat 'saai' was wat hij het eerste dacht. 
Het beklimmen van de toren van de Grote Kerk vonden ze allemaal leuk, maar tot hun eigen verrassing was het ook leuk om de vrijwilligers te gaan interviewen over vrijwilligerswerk.
En de vrijwilligers.. die vonden het geweldig om 4 tieners met zelf bedachte vragen, hun Ipad in de aanslag om op te nemen, op bezoek te krijgen. 

Ontdekkingen
Wat blijkt uit de presentaties aan het einde van de week? Leerlingen die dachten dat het in de kerk alleen maar over 'God' zou gaan ontdekten dat vrijwilligers het er ook gezellig vinden en er anderen ontmoeten. De kerk is meer dan geloven in God alleen.
Ze ontdekten dat kerk meer is dan een gebouw en een dominee; het bestaat uit een heel netwerk van mensen. 
Uit de presentaties blijkt ook dat het voor deze brugklassers ondoenlijk al die kerken uit elkaar te houden. Regelmatig hebben ze een vrijwilliger aan een andere kerk gekoppeld dan waar zij of hij bij hoort. Vier kernen, zes kerkgebouwen, negen kerkelijke gemeenschappen.. het is ook best onoverzichtelijk.

De geïnterviewde vrijwilligers laten het woord God nauwelijks vallen. Op een enkeling na (vooral leden van de evangelie- of baptistengemeente), die de leerlingen iets laat zien van het religieuze motief om zich juist voor de kerk in te zetten. Het plezier dat de vrijwilligers hebben in wat ze doen is wel heel duidelijk. 'Anders zou ik er wel mee ophouden', is meerdere malen te horen. 
Sommige leerlingen vragen op ontwapenend directe wijze naar het geloof van de vrijwilliger. Zo logisch als het voor hen is dat het in de kerk over God gaat (waar anders over?), zo duidelijk is het ook dat je deze mensen daarover een vraag kunt stellen. "Gelooft u echt in God' is een vraag die sommigen van hen echt leeft. Sommige vrijwilligers moeten daar wel even over nadenken. 

En, niet onbelangrijk, uit de presentaties blijkt ook dat ze veel hebben geleerd over vrijwilligerswerk. Dat het onmisbaar is bijvoorbeeld en degenen die het doen het helemaal niet erg vinden dat ze er niet voor betaald worden!

Eerder schreef ik al: dit project creëert 70 kansen voor gesprek tussen tieners en 'mensen van de kerk'. Zeventig kansen om te ontdekken wat hun vragen zijn. Zeventig kansen om gastvrij te zijn voor hen. En misschien hebben 'wij van de kerk' daar minstens zoveel van geleerd als zij...  
En dit is nog maar een voorlopige 'oogst'...

Reporters (ook brugklasleerlingen) volgden alle projecten op de voet. Ook van 'De Kerken in 100 gezichten' maakten ze een verslag en filmpjes.

brugklassers vragen...

“Gelooft u echt in God? En de hemel, bestaat die denkt u?”
Met verwondering kijk ik hoe brugklasleerlingen heel directe vragen stellen aan ‘kerkmensen’. Op de achtergrond klinkt het gerinkel van kopjes en het gepraat van vrijwilligers in de katholieke pastorie van Cothen. Het zou gaan over vrijwilligerswerk, maar de tieners hebben zo hun eigen vragen.
Het is een filmpje dat gemaakt is tijdens de maatschappelijke stage-week waarin leerlingen van het Revius kennismaken met vrijwilligerswerk.

Deze week is ‘De jeugd van tegenwoordig’ van start gegaan met 9 verschillende projecten. Alle brugklassen zijn een week lang bezig met een project waarin ze iets bijdragen aan de samenleving.  Er wordt samengewerkt met maatschappelijke organisaties als Natuur en Milieu, Nogges, het Ewout en Elisabeth Gasthuis, Vluchtelingenwerk en  - voor het eerst – de kerken.
‘De kerken in 100 gezichten‘ * houdt in dat leerlingen in 3 dagen bijna 70 vrijwilligers uit de kerken interviewen om te ontdekken wat hen motiveert in wat ze doen.

Maar wat we niet hadden bedacht: het is ook een kans om te ontdekken wat de vragen van deze tieners zijn. Het zijn bijna 70 kansen voor gesprek tussen tieners en ‘mensen van de kerk’…
Donderdagmorgen presenteren de leerlingen wat ze gehoord, gezien en opgestoken hebben.  Ik kan niet wachten om even door hun ogen mee te kijken.

* Het Vrijwilligerssteunpunt van Stichting Binding, het Revius Lyceum en de kerken die samenwerken in het Beraad van Kerken zijn verantwoordelijk voor de organisatie van dit project.

peergroup gezocht

De peergroup is super belangrijk bij het overdragen van geloven aan jongeren.
Zonder groep leeftijdsgenoten om gezelligheid en vragen mee te delen wordt geloven niet echt iets 'van hen'.
Hoe individualistisch we ook worden (of worden we dat helemaal niet...? Tieners gaan daarin in ieder geval niet in voorop), het horen bij een groep draagt het geloof, of het zoeken ernaar.
Als begeleider van tieneractiviteiten doe je dus je uiterste best om de voorwaarden te scheppen voor het groeien van een 'groepsgevoel' onder tieners. Veel gezelligheid dus, en onderlinge ontmoeting om een omgeving te creëren waarin geloven ter sprake kan komen. 'Wat we nodig hebben is stroop!' zeiden een paar ouders heel treffend op een gemeente avond. Het moet aantrekkelijk zijn voor hen om te komen.

En zo zie ik mezelf met andere begeleiders van de jeugd ploeteren om 'leuke activiteiten' te organiseren. Mèt hen natuurlijk, want ik weet heus wel dat dat moet...
Ik zie mezelf berichtjes delen op Facebook en niet voor iedereen zichtbare gesprekken beginnen met de groep tieners, om hen over te halen om te komen. Maar dan is er één die chat dat hij geen zin heeft, een volgende kan niet, en met angst in het hart vraag ik me af, of ze nu allemaal zullen afhaken. Want als de anderen niet willen.. dan is het niet aantrekkelijk.

Ik denk dat we onze tieners teveel verantwoordelijkheid geven. Veel ouders laten het aan de tieners zelf over, of ze mee willen doen of niet.
Toen ik eens heel diep moest zuchten over het grote aantal afhakers, zei mijn zoon van 16: 'maar ze zijn ook pas 13 of 14! Wat verwacht je dan?' Oftewel: hoe kun je van hen nu verlangen dat ze kiezen voor iets wat niet cool is. Hoe kun je verwachten dat ze overzien dat hun keus ook voor de peergroup gevolgen heeft.. Dat hun keus kan betekenen dat er geen groep ontstaat en dat - scherp gezegd - de kans op een geloofsgemeenschap die overleeft daarmee kleiner wordt.

Voor tieners zijn vriendengroepen zo ongeveer het belangrijkste wat er is. Daar vinden ze uit, wie ze zijn. Het wordt steeds moeilijker om als kerkelijke gemeenschap een plek te zijn waar tieners elkaar ontmoeten. We laten hen zelf kiezen en geven hen daarmee de verantwoordelijkheid om te creëren wat ze het meest nodig hebben: een peergroup. Kunnen ze die verantwoordelijkheid wel dragen?

Anselm Grün

rivier in Honduras die door de orkaan Mitch
een andere loop kreeg (foto Vincent J. Musi)

De kerk is als een brug die geen oevers meer verbindt omdat de stroom zich verlegd heeft..

De kerk staat te vaak naast de samenleving en moet dus veranderen, beweging komen.

Dat was de stelling waarmee een ontmoeting van een groep predikanten met Anselm Grün, de monnik met talloze boeken op zijn naam, begon.
Gaf hij antwoord op de vraag, hoe de kerk veranderen moet?

Grün signaleert dat er in onze cultuur veel verandering gevraagd wordt van mensen. Maar is het leven zo te managen zoals gesuggereerd wordt? De boodschap van bijvoorbeeld zelfhulpboeken is daarmee eigenlijk 'gewelddadig'.
"Verwandlung" is een vorm van verandering die je kunt vertalen als 'transformatie'. Daarbij gaat het om meer jezelf worden in plaats van een illusie nastreven, in plaats van je vormen naar een beeld van hoe je eigenlijk zou moeten of willen zijn.
Zo'n illusie leidt er vaak toe dat er veel 'gejammerd' wordt dat je het anders zou willen, zonder dat er echt iets verandert. 

Wat zou dit betekenen voor de kerk?

Jammeren we misschien teveel over verandering en richten we ons daarbij op een illusie, een ideaalbeeld dat eigenlijk gewelddadig is?
Staan we wel open voor 'transformatie' waarbij we eerlijk naar onszelf kijken?

Tussen twee haakjes: Hermine Tien, facilitator van de ontmoeting met Grün zei terecht: er wordt hier met grote vanzelfsprekendheid over 'de kerk' gesproken. Maar is het  wel duidelijk wat we ermee bedoelen? Waar beleven wij kerk: op zondagmorgen in een kerkbank of zijn er andere plekken waar leerlingen van Jezus elkaar ontmoeten? 

Wat is 'kerk' eigenlijk? 

En is er misschien een transformatie van de kerk gaande?

Anselm Grün met ds. Pieter Goedendorp,
die de ontmoeting onder anderen organiseerde

Grün: in een samenleving die totalitaire trekken heeft en daarmee de mens probeert te beheersen is het van levensbelang om het verlangen naar het 'gans Andere' wakker te houden.
Het gaat om het openhouden van een geheim, dat te vinden is in een stille ruimte in jezelf. Het koninkrijk van God is in u - dat is de boodschap van Jezus. 

Grün stelde de predikanten de gewetensvraag: geloof je in het verlangen van de mensen naar God? Heb je er vertrouwen in dat zij God zoeken?
Ga je het gesprek aan op een open manier? Of is je communicatie gesloten, gericht op uitleggen, onderbouwen of zelfs moraliseren?

Jan Offringa bekeek de foto van de brug, waar Henk Makkinga mee opende, met andere ogen en zei: Misschien is de stroom die een andere bedding zoekt de kerk wel!